Marcin Olak Poczytalany: Paradoksy

W muzyce najpiękniejsza jest ulotność – to chyba Stańko kiedyś powiedział i trudno nie przyznać mu racji. Dźwięki są zwiewne, niepowtarzalne. Istnieją tylko przez chwilę, mają określony czas trwania, a potem znikają, ustępują miejsca kolejnym. I kolejnym. Albo ciszy – która może być tak samo ważna jak one. Ale może też trwać za długo, przerywać tok kompozycji, rozdzielać…

Myślę o tym słuchając kwartetu Andrew Cyrille’a. The News to trochę przewrotna płyta – liderem projektu jest perkusista, a przecież rytm na tej płycie jest płynny, przyspiesza, zatrzymuje się, zwalnia. Czas jest niedookreślony, jakby niepewny – ale przecież słuchając mam wrażenie, że pomimo tej płynności wszystko jest dokładnie na swoim miejscu! Takie to niepewne i solidne jednocześnie, smutne i jakoś niepoprawnie pozytywne. Ot, paradoksy.

Słucham tego, jak partie poszczególnych instrumentów splatają się, łączą – jak głosy w rozmowie. Dynamika dialogu jest zmienna, czasem szybciej, czasem wolniej, czasem wręcz zamiera… a ja pomału odpływam, myślę o tym, jakie to ważne. Żeby rozmawiać, mówić, słuchać. Szybciej, wolniej – ale żeby jakoś jednak się porozumiewać. Bo to przecież takie piękne, takie dobre, potrzebne jak oddychanie. A rozmowa musi być swobodna, prawdziwa, jak dialogi instrumentów w tytułowym utworze. Bo przecież to wszystko jest takie ulotne, bo szkoda chwili, bo jeśli uleci, jeśli zostanie tylko cisza, za dużo ciszy? Albo jeśli to wszystko poddać dyktaturze partytury, pozbawić swobody, zostawić tylko miejsce na czcze popisy? Ta ulotność wymusza uwagę. I to, żeby grać – i mówić – to, co ważne. Żeby wszystko, co ważne, zostało wypowiedziane, zagrane. Żeby nie uleciał sens.

Przy piątym utworze postanawiam nie zapętlać albumu. Choć muzyka piękna – ale przecież ona właśnie ma być ulotna! Nie chcę powtórki, protezy skupienia. Wolę posłuchać raz – ale uważnie. Tak, żeby nie uronić żadnego dźwięku. Tak, jak na koncercie, na którym wszystko jest improwizowane, niepowtarzalne. Bo te dźwięki są ważne.

Słucham.