Der Dritte Stand

Trio Der Dritte Stand będzie gościem Silence/ Noise 7th Spontaneous Music Festival, który startuje 6 października.

Tytuł płyty, którą za moment będziemy się bez cienia skrępowania zachwycać, a który jest także wedle naszej wiedzy nazwą własną tria, można tłumaczyć jak Trzeci Stan i jedynie wyobraźnia winna nas ograniczać w zakresie interpretacji tego tytułu. Dalecy jesteśmy od skojarzeń z tzw. trzecim nurtem w muzyce, ale każdy inny trop warty tu jest rozważenia.

Z dużym wszakże prawdopodobieństwem, tu graniczącym niemal z pewnością, możemy stwierdzić już na wstępie dzisiejszej opowieści, iż stan kreatywności, w jaki muzycy wprawili się w trakcie realizacji nagrania zasługuje na miano niezwykłego, podobnie zresztą, jak samo nagranie. Trzy instrumenty akustyczne – puzon, kontrabas, tu często pozostający pod jurysdykcją smyczka, i perkusja – pracujące bez jakichkolwiek kombinacji i udziwnień, po prostu czysta, żywa, kolektywna improwizacja. Jeśli na tych łamach nie ogłaszaliśmy jeszcze żadnych pewniaków na roczne podsumowanie 2022, to Der Dritte Stand zdaje się być pewniakiem na pozycję numer jeden! What a game!

Artyści budują pierwszą improwizację z drobnych, urywanych fraz. To zresztą będzie ich często stosowana metoda pracy twórczej, zwłaszcza w początkowych fazach utworów. Lubią w improwizacji otwarcia stosować też repetycję. Perkusja i kontrabasowy smyczek delikatnie preparują dźwięki, puzon zaś burczy nie bez znamion melodii. Wszystko przypomina kocie śpiewy leniwego, słonecznego poranka. Z czasem opowieść gęstnieje, pojawiają się dłuższe frazy, a całość nabiera pewnej pokracznej taneczności. Dynamizacja działań, to kolejna faza rozwoju improwizacji. Mamy już coś na kształt drummingu, post-barokowe inkrustacje smyczka i kłębowisko zdrożnych myśli w głowie puzonisty. Przez moment ten ostatni zostaje sam i stosując oddech cyrkulacyjny zdaje się stawiać poprzeczkę jakości jeszcze wyżej. W komentarzu perkusyjna stopa, dźwięk werbla i szybki powrót smyczka. Zakończenie pierwszej opowieści wydaje się być uroczo rozhuśtane, pełne emocji powstających w efekcie lepienia się post-barokowych smug smyczka z improwizacją perkusji i puzonu. Wszystko generowane jest tu nielimitowaną kreatywnością muzyków.

Początek kolejnej części, to oczywiście plejada short-cuts, tym razem zdobiona akcentami percussion samego smyczka, a prowadzona dobrze znaną techniką call & responce. Muzycy serwują nam kolejny taniec-połamaniec, budowany aurą doskonałej komunikacji, przy wykorzystaniu zarówno czystych fraz, jak i efektownie preparowanych. Z jednej strony, to melodyjne zaśpiewy smyczka, z drugiej efekt ugniatania gorącego powietrza mechaniką puzonu. Wokół kontrabasu i blaszaka krąży perkusja, która oplata ich niczym macki ośmiornicy. Narracja nie ma tu jednorodnej dynamiki, każdy z muzyków tyczy tu swój szlak podróży.

W trzeciej opowieści kontrabasista zmienia tryb pracy i od startu buduje melodyjny, rytmiczny strumień pizzicato. Brzmi niczym William Parker w swoich najlepszych wcieleniach! Mały drumming szybko zyskuje tu na dynamice i gęstości, a rozśpiewany, przygotowany na wszystko puzon dopełnia obrazu niesamowitego opowiadania. Całość ma zmysłowy groove, syci się ekspresją na każdym zakręcie. No border post-jazz do tańca i rytualnego śpiewania! Ale, i w tym wypadku muzycy nie idą na skróty. Gdy kontrabas kręci coraz gęstsze pętle, puzon postanawia nostalgicznie powzdychać.

Czwarta improwizacja rodzi się w pobliżu ciszy. Ocean pięknych, preparowanych brzmień – rezonujące talerze, jęczące pod dyktatem smyczka struny i puzon, który prycha odłamkami dźwięków. Improwizację budują tu także powtórzenia, czym opowieść ta zdaje się przypominać pierwszą historię na płycie. Wraz ze wzrostem intensywności, niebywałych dźwięków niespodziewanie przybywa! Prawdziwe cuda szyje tu kontrabasista – gra jednocześnie arco i pizzicato, kreśli rytm, ale buduje też serce improwizacji, a struny jego instrumentu cierpią niebywałe katusze. Nie mniej efektowne są tu prace puzonisty – preparuje, wzdycha, ale i dynamicznie prycha niczym wysokoobrotowa wiertarka. Perkusista też nie odpuszcza i stara się niemal imitacyjnymi frazami kleić do szaleństw puzonisty. W fazie pełnego rozkwitu improwizacja zyskuje jeszcze na dynamice i intensywności, śmiało w tym momencie zasługując na miano fire music! W tym tyglu emocji muzycy zdolni są wyhamować i perfekcyjnie osiągnąć stan końcowej ciszy.

Pierwsze cztery części wyniosły już nas na wyjątkowo wysokie wzgórze, ale muzycy idą dalej! Piąta część znów startuje z poziomu drobnych, urywanych fraz. Niektóre dźwięki są powtarzane, inne lepią się w kłębowiska szumów. Post-barok smyczka płynie tu razem z post-jazzowymi westchnieniami puzonu, a pozostająca w tle perkusja koncentruje się na meta rytmicznych ornamentach. Z czasem, muzycy kreują dłuższe, pod koniec repetytywne, na poły dronowe frazy.

Wreszcie finał tej szalonej podróży! Potencjometr masy znów pnie się ku górze! Dynamiczne riffowanie smyczka, energiczna, nerwowa perkusja i puzon, który najpierw pozostaje w stanie martwego drona, a potem wpada w oddech cyrkulacyjny. Muzycy kreują tu niesamowity suspens. Trudno jest przewidzieć kolejne kroki, ale całość nie traci pierwotnej dynamiki. Na werblu ugniatane są tajemnicze przedmioty, narracja zaś niepostrzeżenie osiąga stadium kipiącej emocjami mantry. Formując się w wielkie crescendo brnie do przodu, sprawiając jednak wrażenie lekko tłumionej. Pojawiają się perkusjonalne dzwonki, które zdają się zwiastować zakończenie, ale muzycy wciąż trzymają nas w napięciu. Gdy już przyjdzie odpowiedni moment, gaszą bogaty flow niemal do pojedynczego dźwięku. What a game!

Matthias Müller/ Matthias Bauer/ Rudi Fischerlehner Der Dritte Stand (Not-Aplicable Records, CD 2022).  Nagrane w roku 2021 (miejsce nieznane), sześć improwizacji, łączny czas: 47 minut.

Trio Der Dritte Stand będzie gościem Silence/ Noise 7th Spontaneous Music Festival, który startuje 6 października.