The Emerald Duets

Wadada Leo Smith, jedna z ikonicznych postaci świata muzyki improwizowanej, obchodził w roku 2021 swoje 80 urodziny. Fińska wytwórnia TUM Records, w której ukazują się płyty Mistrza, postanowiła uczcić ów okrągły jubileusz serią wydawnictw. A ponieważ rocznica miała charakter wyjątkowy, zapowiedziane albumy również okazały się specjalne.

W maju ubiegłego rok pod szyldem TUM Records ukazały się dwa trzypłytowe zestawy wydawnictwa z nowymi nagraniami. Pierwszy z nich zatytułowany „Sacred Ceremonies” zawierał duetowe nagrania Wadady z Milfordem Gravesem i Billem Laswellem oraz nagrania tria Wadada Leo Smith, Bill Laswell & Milford Graves. Drugi prezentował czternaście nowych kompozycji na trąbkę solo i nosił prosty acz znaczący tytuł „Trumpet”. Z kolei we wrześniu 2021 słuchacze otrzymali płytę tria Wadada Leo Smith, Jack Dejohnette, Vijay Iyer „A Love Sonnt For Billie Holiday” oraz czteropłytowe „The Chicago Symphonies” firmowane przez Wadada Leo Smith´s Great Lakes Quartet z udziałem Henry’ego Threadgila, Jonathona Haffnera, Johna Lindberga i Jack Dejohnette’a.

Proces wydawniczy nieco się przeciągnął i finałowe dwa boksy otrzymaliśmy dopiero po roku, na początku maja tego roku. Na siedmiu płytach znalazły się „String Quartets Nos. 1-12” w wykonaniu RedKoral Quartet i zaproszonych przez ten smyczkowy ansambl gości – sam Wadada zagrał jedynie w dwóch z „Kwartetów” – a także  „The Emerald Duets” , któremu to wydawnictwu poświęcić chciałbym nieco więcej uwagi. To także pokaźny pakiet – 5 płyt – nagrań. Każda z płyt poświęcona jest duetowej współpracy Wadada Leo Smitha z innym perkusistą. Na kolejnych płytach znalazły się więc nagrania z Pheeroanem akLaff'em, Andrew Cyrille'm, Hanem Benninkiem oraz Jackiem DeJohnette. Ten ostatni pojawił się na dwóch płytach, a poza perkusją zagrał również na fortepianie i Fender Rhodesie. Sam Wadada również zaprezentował się – okazjonalnie, we fragmentach dwóch płyt – jako pianista. Przepiękny fortepianowo-fenderowy duet Smith/DeJohnette śmiało można uznać za wydawniczą perłę.  

Całą czwórka perkusistów śmiało nazwać można przełomowymi postaciami w jazzowej historii. Cyrille, Bennink i DeJohnette znacząco zaznaczyli swoją obecność już w latach 1960.  akLaff z kolei najdobitniej zaakcentował własną pozycję w kolejnych dwóch dekadach XX wieku.  Sesje nagraniowe opisywanego tu wydawnictwa miały miejsce w Nowym Jorku w roku  2019 (Cyrille i akLaff ) i 2020 (DeJohnette) oraz w Amsterdamie, jeszcze w roku 2014  (Bennink). Dla Wadady album ten jest swoistą  kontynuacją jego wcześniejszych duetowych nagrań z wybitnymi perkusistami: Louisem Moholo-Moholo czy też Milfordem Gravesem.

Płyty zawierają w większości oryginalne kompozycje Wadady. Kilka nagrań to duetowe improwizacje, które „wykluły się” podczas sesji nagraniowych. Tylko jeden tytuł powtarza się w kilku odsłonach. „The Patriot Act, Unconstitutional and a Force that Destroys Democracy” znajdziemy na pierwszej, drugiej oraz czwartej płycie, co daje możliwość porównania interpretacji z udziałem akLaff'a, Cyrille'a i DeJohnette’a.  Tytuł wspomnianego zdanie wcześniej dzieła jest charakterystycznym przykładem jak mocno w kontekstach kulturowych, historycznych, społecznych i politycznych umieszczona jest twórczość Wadady Leo Smitha. Czego dowodem liczne  dedykacje dla konkretnych osób zawarte w tytułach nagrań.

Znaleźć można wśród nich wybitne postaci świata muzyki: trębaczy Donalda Aylera (młodszego brata Alberta) oraz Tomasza Stańkę, muzyków z RPA: Mongeziego Fezę i Johnnylego Mbizo Dyaniego,  gigantów historii jazzu: Keitha Jarretta, Ornette Colemana, Jolly’ego Roll Mortona, Louisa Armstronga.  Pojawiają się osoby ze świata sztuki: Rumi oraz nauki: Albert Einstein oraz trzy matematyczki zaangażowane w prace amerykańskiego programu kosmicznego w jego początkach: Katherine Johnson, Dorothy Vaughan and Mary Jackson. Jest Kongresmenka Ilhan Omar – pierwsza naturalizowana obywatelka amerykańska pochodząca z Afryki, która znalazła się w Izbie Reprezentantów Stanów Zjednoczonych Ameryki. Nie ucieka Wadada od komentowania sytuacji na świecie – stąd też w tytułach odniesienia do Ujguru czy Haiti. Oczywistym są nawiązania do kwestii wewnątrzamerykańskich – tu szczególne miejsce zajmuje wspomniany już utwór „The Patriot Act, Unconstitutional and a Force that Destroys Democracy” o kontrowersyjne ustawie z czasów George’a W. Busha. Niekiedy dedykacje mają charakter bardziej poetycki jak w przypadku„A Sonic Litany on Peace”. 

A cóż z samą muzyką zapytacie Państwo. „The Emerald Duets” to niewątpliwie pozycja dla koneserów. Trudno przypuszczać, aby pięć godzin duetów trąbki i perkusji odnalazło drogę do szerokiego grona odbiorców. Jednak zainteresowani nie będą mieli wątpliwości, że to cenna płyta, dokumentująca ważne i nie zdarzające się co dzień muzyczne spotkania. To muzyka której każde przesłuchanie odkryje przez słuchaczem coś nowego. Warto pokusić się o słuchanie „na wyrywki” porównując filozofię i styl gry każdego z perkusistów oraz „odnajdywanie” się Wadady przy różnych artystycznie i osobowościowo muzycznych partnerach. A na deser trzeba wspomnieć, że całą publikację kwituje licząca ponad 50 stron książeczka, zawierająca między innym słowo wstępne od samego Wadady Leo Smitha, a także od Vijaya Iyera.