The Spirit Of Pitești

Być może szwedzki saksofonista Martin Küchen nie budzi zainteresowania równie szerokiego jak choćby jego krajan Mats Gustaffson, jednak mimo tego stosunkowego pozostawania „under the radar” jest postacią wysoce wyrazistą. Küchen to przecież nie tylko świetny instrumentalista,  posiadający charakterystyczne pióro kompozytor ale także twórca zaangażowany. W swoich utworach regularnie porusza uniwersalne zagadnienia, od polityczno-społecznych do głęboko humanistycznych. Znajdują się one przede wszystkim w repertuarze jego bazowej, stale rozrastającej się grupy Angles – nota bene bez wątpienia jednej z bardziej pasjonujących na europejskiej scenie free, ale nie tylko. Innym długofalowym składem dowodzonym przez Küchena jest Trespass Trio w którym saksofonista gra z Perem Zanussim (kontrabas) i Raymondem Stridem (perkusja). Zespół działa od dekady i niedawno ukazał się ich czwarty album - The Spirit Of Pitești.

Jeśli więc chodzi o przekaz muzyki granej przez Trespass Trio nie różni się on wiele od tego, który Martin Küchen wszywa w utwory wykonywane przez Angles. Tytuł albumu nawiązuje do drastycznego eksperymentu w więzieniu w Pitești: przeprowadzanej przez władze Rumunii na przełomie lat 40. i 50 „reedukacji przez tortury”, która doprowadzała do całkowitego psychicznego złamania poddanych jej ludzi. Notka Martina Küchena pogłębia posępną refleksję o kondycji jednostki w dzisiejszym świecie: “A dry, hot and edgy wind that leaves you every time you feel it coming - and yet it comes again, with new promises, with new procedures how to tackle the now unspirited spirit” – eksperyment się więc nie skończył i wszyscy na co dzień jesteśmy poddawani swojego rodzaju re-edukacji. Trudno o bardziej dosadny i ponury kontekst dla muzyki, tym bardziej, jeśli jest ona tak satysfakcjonująca jak na „The Spirit Of Pitești”.

Ma bowiem Küchen zdolność do pisania muzyki przejmującej, nacechowanej emocjonalną głębią. Nadał jej przy tym kształt zupełnie inny, niż w przypadku Angles 9. Album Trespass Trio przepełnia co prawda podobnie gorzka refleksja, intensywna wrażliwość, gniew i transcendencja, ale akcenty siłą rzeczy są rozłożone inaczej: muzyka jest tu dużo mniej krzykliwa, oddziałuje raczej dzięki oszczędności środków i zbalansowaniu ekspresji, nabrzmiewającej jedynie wówczas, gdy jest to zabieg niezbędny. Muzyka tria ma także swoiście gęstą, płynną strukturę - płynie swobodnie, jednocześnie pozostając mocno „przy gruncie”. Minorowa melancholia sączy się swoim tempem, saksofon miarowo wysnuwa subtelne, melodyjne frazy („The Spirit Of Pitești”, „In Tears” czy klamrujące album „Sounds & Ruins”), dopełniane hadenowskim kontrabasem świetnego, skoncentrowanego na melodyce i oddaniu atmosfery utworu Pera Zanussiego oraz artykułowanymi z bardzo dużym wyczuciem perkusyjnymi tonami Raymonda Strida. Jedynym przełamaniem tak zbudowanej narracji  jest oswobodzone „Fri Kokko (Free Retardo At The Koko Club)” napędzany rasowym groovem kontrabasu moment uwolnienia, wpuszczenie powietrza przełamujące gęstą atmosferę „The Spirit Of Pitești”.

Nieczęsto ma się do czynienia z zespołem trzech tak mocnych, znanych z tendencji do rozbuchanej ekspresji muzyków, którzy  potrafią się w równy sposób zdyscyplinować dla dobra emocjonalnego i artystycznego wydźwi ęku muzyki. Tej ich mocy nie da się ukryć do końca – manifestuje się ona w niewypowiedzianej sile albumu – jest więc obecna, choć niewyartykułowana. I, być może paradoksalnie - tym silniejsza, nie tylko dlatego, że przyczyniła się do stworzenia jednego z ciekawszych albumów 2017 roku.