What Was Said

“What Was Said” to najnowszy album czołowego, norweskiego pianisty Torda Gustavsena. Materiał stanowi powrót do koncepcji grania w trio. Tym razem jednak, główną atrakcją na płycie nie są improwizacje jazzowe w wykonaniu pianisty, ale głęboki, piersiowy głos Simin Tander. To ona jest pierwszoplanowym elementem na “What Was Said” i co tu dużo kryć - wspaniałym urozmaiceniem dla dotychczasowej twórczości Torda Gustavsena.

Po wieloletniej współpracy fonograficznej z instrumentalistami, projektach w trio i ostatnio w kwartecie, w twórczości Torda Gustavsena przyszedł kolejny etap: nagranie płyty gdzie głównym elementem skupiającym uwagę jest głos, a instrumentalne partie są jedynie jego uzupełnieniem. Daleko im jednak od pojęcia  “standardowy akompaniament”; to gra pełna intymnej przestrzeni, logicznych pauz i muzycznych niedopowiedzeń. Głos też nie byle jaki, bo należący do niemieckiej wokalistki o afgańskich korzeniach - Simin Tander. Wydobywane przez nią dźwięki są kompletne, nasycone, w większości w niskiej tessiturze, wyśpiewywane z głębi rozwiniętego do perfekcji rejestru piersiowego. Utwory na “What Was Said” Simin Tander śpiewa standardowo po angielsku, ale także po norwesku, a nawet w języku paszto (afgański). Oprócz tego, swoim głosem urozmaica wykonywane utwory: improwizuje, szepcze, mówi, mruczy, załamuje dźwięki, a przy tym wszystkim bawi się dynamiką nawet na jednej frazie. Dzięki tym zabiegom materiał na płycie, choć utrzymany w jednorodnej, minimalistycznej stylistyce jest bardzo zróżnicowany. Oprócz doskonałej Simin Tander, Tordowi Gustavsenowi na płycie towarzyszy jego wieloletni współpracownik i przyjaciel, perkusista - Jarle Vespestad. Gra minimalistycznie, a jego partie są stosunkowo ograniczone; zamysł ten wymaga dojrzałości wykonawczej i dużej świadomości swoich rozbudowanych umiejętności instrumentalnych.

Utwory wykonywane przez trio, to w większości aranżacje oparte o tradycyjne norweskie pieśni (m.in. przepiękna aranżacja “Castle in Heaven” z tekstem w języku paszto, która dobrze znana jest z instrumentalnej wersji na ostatniej płycie kwartetu u Gustavsena - Extended Circle, 2014). Na płycie, oprócz przewrotnej zabawy słowem w wykonaniu wokalistki (do pieśni angielskich dopisany został norweski tekst, do norweskich - paszto, lub angielski; kombinacji jak na godzinny album jest nie mało) swoje przysłowiowe pięć minut mają także panowie. Jednak to nie utwory instrumentalne świadczą o dojrzałości i świetnym stylu Gustavsena i Vespestada. Kwintesencją umiejętnego budowania napięcia, klasy wykonawczej i aranżacyjnego kunsztu jest utwór “What Was Said To The Rose - O Sacred Head”. Zaczyna się niepozornie od szmerów, szeptów i glissand, w wykonaniu Simin; jest zaśpiewany niczym zaklęcie, bardzo aktorsko. Wtóruje jej Tord Gustavsen, który dubluje główną melodię, do minimum redukując swoje instrumentalne popisy. Dopiero w drugiej części utworu to fortepian dochodzi do głosu. Tworzy zarówno linię melodyczną, jak i basowy kontrapunkt, do którego dochodzi rytmiczna, stymulująca i budująca napięcie partia Vespestada. Całość to przepiękna mieszanka kobiecego wdzięku, dobitnego instrumentalnego solo i przede wszystkim mądrej aranżacji.

“What Was Said” Torda Gustavsena, Simin Tander i Jarle Vespestada to album bardzo wyważony, liryczny, pełen minimalistycznych rozwiązań. Nie są to popisowe aranżacje, które przebiją się w jazzowych rankingach 2016; trafią raczej do tych wrażliwszych, bardziej refleksyjnych i wytrawnych uszu. To świadomy zabieg, demonstrujący klasę i dobry styl lidera całego projektu - Torda Gustavsena.