Stokholm, Berlin 1966

Perła: po raz pierwszy od czasu nagrania możemy posłuchać dwóch europejskich koncertów Aylera z 1966 roku. Materiał z Berlina był przez lata zaniedbany, ze Sztokholmu: nieznany. Ayler był perłą. Słońcem, ciepłym światłem, promienną siłą, nieprzeniknionym diamentem. Jego moc przenikała przez słuchaczy w sposób bardzo bezpośredni. Należał do unikalnego zbioru osób wyjątkowych. Był człowiekiem spoza rodzaju.

Poza wszelką kwalifikacją są też wydarzenia ze Sztokholmu i Berlina. Nawet nie umiem sobie wyobrazić, co czuli zgromadzeni w sali filharmoniii słuchacze, gdy pięciu muzyków – zamiast tradycyjnie związanych z miejscem kilkudziesięciu – bezceremonialnie zabiera ich w przestrzeń mistyczną-ludową, zmieniając odbiorców w aktywnych uczestników pierwotnego misterium. Jak Europejczycy 1966 roku mogli to odbierać? Jak takie wydarzenie mogło na nich wpłynąć? Który z grających obecnie muzyków uczestniczył w tych koncertach i co by o nich powiedział teraz? Przeżycie to było niepowtarzalne, a dzięki odnowieniu nagrania, możliwe do odtworzenia w naszych ciałach i umysłach.

To była trąba powietrzna. Kwintet podnosi nas z miejsca, i nie ma przebacz. Ayler zawsze działał gwałtownie. Kwitnący, bujny, tętniący marsz ku chmurom, na których zawieszeni i jednocześnie wirujący muzycy odbierają nam wolę i tworzą dla nas przekaźnik ducha. Mięsita duchowość Aylera niejako stała w opozycji, można by rzec, do kontemplacyjnej duchowości Coltrane’a. Była to duchowość pięknie porywająca, ale jednak zniewalająca, bezdyskusyjna, choć olśniewająca. Uwodząca melodią, ale też krzycząca tajemnicą wszechświata.

Bez Aylera nie byłoby muzyki, jaką znamy, a bez tego nagrania świat był uboższy. Nabywać!