JAZZ Od Nowa Festival: Aga Derlak Trio / Vandermark-Tokar-Kugel

Aga Derlak Trio wystąpi w klubie Od Nowa, w Toruniu, 23 lutego w ramach 18. edycji festiwalu JAZZ Od Nowa. Drugim koncertem wieczoru będzie występ tria Ken Vandermark, Mark Tokar i Klaus Kugel.

Po ubiegłorocznej Warszawskiej Jesieni przedmiotem ożywionej debaty okazała się niedostateczna reprezentacja polskich kompozytorek w programie festiwalu. Owa debata mogłaby też dotyczyć rodzimego środowiska jazzowego, gdzie dominacja ilościowa płci męskiej od dawna jest faktem. Potwierdzałaby to także obsada wykonawcza JONF, gdzie panie były dotychczas w wyraźnej mniejszości: czy to w zespołach kierowanych przez panów (Natalia Grosiak, Joanna Duda), czy też na czele własnych (Krystyna Stańko, Urszula Dudziak).

Jak dalece owe proporcje zmienią się w przyszłości, trudno przewidzieć. Aga Derlak, jedna z najmłodszych na tegorocznym afiszu, jest bodaj pierwszą instrumentalistką, która wystąpi tu z własnym zespołem. I ona jednak ma świadomość nierówności obu płci w sferze muzyki sensu largo – jeśli nie życia w ogóle. Jak zresztą wyznała w wywiadzie dla internetowego miesięcznika JazzPRESS: „Nie jest łatwo istnieć w świecie zdominowanym przez mężczyzn. Czułam, że jako kobieta muszę coś udowodnić”.

I, w rzeczy samej, udowodniła: za album debiutancki First Thought, wydany w 2014 roku przez znaną słowacką wytwórnię Hevhetia, otrzymała prestiżową nagrodę Fryderyk 2016 w kategorii „Debiut Roku”. W ramach promocji następnego, Healing (kwiecień 2017) do końca minionego roku dała ponad czterdzieści koncertów, między innymi w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Grecji, Serbii i Czechach. Co więcej, Zbigniew Namysłowski, na ogół nieskory do wylewnych pochwał, oświadczył: „Znałem ją jako fantastyczną flecistkę, no ale na fortepianie to prawdziwa rewelacja”. Michał Tokaj, jej mentor w zakresie pianistyki jazzowej, uznał natomiast, że „trio Agi Derlak to mocny powiew witalnej energii, ważny głos młodej polskiej sceny jazzowej’ – akcentując tym samym udział, jaki w sukcesie artystki ma jej sekcja rytmiczna, czyli Tymon Trąbczyński i Szymon Madej (który udanie zadebiutował na JONF w ubiegłym roku w ramach Vehemence Quartet).

Cała trójka, grająca ze sobą od 2013 roku, to świetnie wykształceni absolwenci słynnego Wydziału Jazzu i Muzyki Rozrywkowej katowickiej Akademii Muzycznej. Wszelako liderka pojmuje swą ewolucję nie tylko w kategoriach techniki instrumentalnej – twierdzi bowiem, że „wszyscy powinni szukać prawdy w muzyce przez odnalezienie jej w samym sobie, a tym samym dążyć do stworzenia własnego języka muzycznego” (JAZZ FORUM, grudzień 2017). Być może udało się jej to poniekąd już teraz – jak bowiem twierdzi przywołany już wcześniej Adam Baruch, First Thought to „olśniewający album nagrany w fortepianowym trio, nie tylko inteligentnie pomyślany i finezyjny, ale też absolutnie nowatorski i doprawdy wyjątkowy – nawet na polskiej scenie jazzowej, niewiarygodnie bogatej w nowe propozycje i wydarzenia”.

Ken Vandermark, to od ponad dwudziestu lat jedna z najbardziej wyrazistych indywidualności muzyki swobodnie improwizowanej w odmianie chicagowskiej.

Grywał/grywa on w takich zespołach, jak Vandermark 5, Bridge 61, The Peter Brőtzmann Chicago Tentet, The Territory Band czy The Nilssen-Love/Vandermark Duo (Paal Nilssen-Love, norweski perkusista z tego ostatniego składu, wystąpił już na JONF w triu Ballister). Wielość artystycznych koneksji Vandermarka przekłada się w naturalny sposób na listę płyt z jego udziałem, idącą wręcz w dziesiątki, oraz na co najmniej równie pokaźną liczbę koncertów: między innymi w Polsce, na organizowanym od 2006 roku poznańskim festiwalu Made in Chicago, albo w krakowskiej Alchemii. Jego występy w tym ostatnim przybytku doczekały się imponującej dokumentacji w postaci dwunastopłytowego wydawnictwa Alchemia, bardzo dobrze przyjętego na świecie.

Do Torunia przyjedzie w towarzystwie lwowskiego kontrabasisty Marka Tokara i niemieckiego perkusisty Klausa Kugela. Pierwszy należy do elity ukraińskiego środowiska free jazz/free improv – często też koncertuje i nagrywa w Polsce (najnowszy album, na którym towarzyszy mu między innymi właśnie Kugel, ukazał się niedawno nakładem krakowskiej wytwórni Not Two). Drugi, wykształcony w monachijskiej Szkole Jazzu, może się natomiast poszczycić wyjątkowo szerokimi koneksjami muzycznymi. Wykraczają one poza dość hermetyczny krąg free jazz/free improv – niemiecki perkusista grywał bowiem nie tylko z niepospolitym amerykańskim puzonistą Steve’m Swellem czy Petrasem Vyšniauskasem, litewskim mistrzem swobodnej improwizacji saksofonowej, ale i z reprezentującymi mniej ekstremalne podejście do faktury bądź formy – i szerzej w związku z tym znanymi – muzykami z kręgu ECM Records w rodzaju Tomasza Stańki. Należy zatem przygotować się na solidną porcję kontrolowanej anarchii improwizacyjnej, osadzonej wszakże w szerszym kontekście współczesnej sztuki jazzowej: protoplastą chicagowskiej szkoły free jazz/free improv jest bowiem nieistniejący już zespół The Art Ensemble of Chicago, grawitujący czasem ku mainstreamowi jazzu nowoczesnego.

CO? – 18. JAZZ Od Nowa Festival: Aga Derlak Trio / Vandermark-Tokar-Kugel
KTO? – Aga Derlak Trio: Aga Derlak, Tymon Trąbczyński, Szymon Madej / Ken Vandermark, Mark Tokar, Klaus Kugel
GDZIE? – Klub Od Nowa, Toruń
KIEDY? – 23/02/2018, 20:00