Dni Muzyki Nowej: Bastarda / Zeitkratzer

21 stycznia, ostatniego dnia 8. edycji Dni Muzyki Nowej, w gdańskim klubie Żak, wystąpi trio Bastarda. Ostatnim koncertem tegorocznej edycji festiwalu będzie występ grupy Zeitkratzer.

Na co dzień muzycy tria Bastarda funkcjonują w przenikających się, choć de facto różnych muzycznych światach: od szeroko pojętej sceny improwizowanej, poprzez muzykę współczesną do kameralistyki. Tym, co ich łączy, jest otwartość i gotowość do podejmowania niestandardowych wyzwań, która sprawia, iż ścieżki twórcze poszczególnych instrumentalistów pozostają w stałej bliskości, a i niejednokrotnie się krzyżowały (Szamburski i Górczyński wspólnie grają np. w Ircha Clarinet Quartet Mikołaja Trzaski). W obszarze muzyki średniowiecznej spotykają się jednak po raz pierwszy. Bastarda to projekt, w ramach którego Paweł Szamburski, Tomasz Pokrzywiński i Michał Górczyński pracują nad kompozycjami Piotra Wilhelmiego z Grudziądza (1392–ok. 1480), twórcy pieśni i motetów, jednego z pierwszych kompozytorów tworzących na terenach Polski oraz Europy Środkowej i Wschodniej. Choć Piotr z Grudziądza to postać piętnastowieczna, jego utwory doczekały się dotąd stosunkowo niewielu interpretacji: grano je jeszcze w XVII wieku, ale dla współczesnych nazwisko twórcy dopiero w 1975 roku odkrył czeski muzykolog Jaromír Černý. Tym większa jest wyjątkowość przedsięwzięcia Bastardy: podchodząc do względnie nieogranego materiału zespół idzie o krok dalej. Posiłkując się metodą „viola bastarda”, czyli swobodnych skoków między kolejnymi głosami pieśni, trio improwizuje wokół średniowiecznych melodii, wypracowując tym samym oryginalny głos w interpretacji muzyki dawnej.

Powołany do życia przez pianistę i kompozytora Reinholda Friedla Zeitkratzer od momentu założenia w 1997 roku zdołał zapracować na renomę jednego z najważniejszych dużych zespołów improwizujących i/lub wykonujących muzykę współczesną. O aktywności formacji świadczy bogata, licząca około czterdziestu pozycji dyskografia oraz liczne występy na europejskich festiwalach muzycznych. Tym jednak, co czyni Zeitkratzer zespołem wyjątkowym, jest nadzwyczaj szerokie spektrum stylistyczne muzyki, której wykonywania się podejmują. Poza „standardową” działalnością, jaką jest na przykład seria płyt „oldschool” zawierających rejestracje wykonań kompozycji najgłośniejszych twórców muzyki współczesnej (Karlheinz Stockhausen, John Cage, James Tenney, Alvin Lucier) Zeitkratzer jako jedna z nielicznych tego rodzaju grup na świecie robi regularne wycieczki  w rejony tak odległe dla zespołów kameralnych, jak noise, elektro, folk czy pop. Od adaptacji cyklu melodramatów Schönberga („Pierrot Lunaire”), przez albumy z aranżacjami niemieckich melodii ludowych („Zeitkraker:Volksmusik” i „Neue Volksmusik”), liczne reinterpretacje muzyki elektronicznej po orkiestrową wersję złożonego w oryginale w całości z gitarowych sprzężeń „Metal Machine Music” Lou Reeda: kolektyw zdaje się nie znać ograniczeń aranżacyjnych ani wykonawczych. Zeitkraker wykonywał już także utwory kompozytorów takich jak La Monte Young czy Iannis Xenakis, pojawiając się na scenie z artystami z tak różnych muzycznych światów, jak Keiji Haino, Ray Kaczynski, Jim O'Rourke, Merzbow, Christian Lillinger oraz Terje Rypdal i Palle Mikkelborg.

Dwa pierwsze albumy grupy Kraftwerk to materiał na swój sposób zapomniany. Sam zespół konsekwentnie pomija je w reedycjach, dyskografię licząc od „Autobahn”, płyty przełomowej dla kształtowania rozpoznawalnego techniczno-robotycznego elektro Kraftwerku. „Kraftwer” i „Kraftwer 2”  nie zostały jednak całkowicie zepchnięte w niebyt dzięki wysiłkom bootlegujących je fanów. Zapomniana muzyka Kraftwerku w ujęciu Zeitkatzer otrzymała nowy wymiar, choć zespół chciał pozostać jak najwierniejszy oryginałowi: Nie byli zainteresowani nowymi interpretacjami, ale przekształceniem formatu relatywnie prostych popowych utworów dla złożonego instrumentarium zespołu kameralnego. Zeitkratzer postanowili trzymać się blisko wersji oryginalnych, zachowali puls i harmonie – nawet tony są bardzo podobne, ponieważ podjęli próbę przełożenia czystego, aseptycznego niemal soundu Kraftwerku na bardziej organiczny przy użyciu technik poszerzonych w miejsce falujących, rozmazanych klawiszy i delikatnego przesteru (…).  Dobrze się słucha zespołu grającego w tak medytacyjny i przystępny sposób – pisze o płycie Zeitkratzer performs songs from „Kraftwerk“ and „Kraftwerk 2“ Martin Schray z bloga freejazzblog.org.

CO? – 8. Dni Muzyki Nowej: Bastarda / Zeitkratzer
KTO? – Bastarda: Paweł Szamburski, Tomasz Pokrzywiński,  Michał Górczyński / Zeitkratzer: Frank Gratkowski, Elena Kakaliagou, Hilary Jeffery, Reinhold Friedl, Didier Ascour, Maurice de Martin, Lisa Marie Landgraf, Nora Krahl, Elisabeth Coudoux, Ulrich Phillipp
GDZIE? – Klub Żak, Gdańsk
KIEDY? – 21/01/2018, 20:00
BILETY? – 35 zł - bilet normalny | 30 zł - super zniżka* na Kartę do Kultury | 25 zł - zniżka* dla studentów, uczniów i seniorów | 13 zł - zniżka* na Kartę Dużej Rodziny
KARNET?  – 90 zł