Jazz Jantar: Yazz Ahmed / Hailu Mergia

17 listopada, w ramach 21.  Festiwalu Jazz Jantar, na scenie klubu Żak, wystąpią Yazz Ahmed oraz Hailu Mergia.

Fakt, że instrumentalistka i kompozytorka takiego kalibru, jak Yazz Ahmed dotychczas pozostawała nieco w cieniu rosnącej w siłę młodej brytyjskiej sceny muzyków jazzowych świadczy o tym, jak interesujące i bujne jest to środowisko.

Wpisując się w charakterystyczny nurt obecny w obrębie nowej scenie brytyjskiej, którą w dużej części tworzą muzycy pochodzący z dawnych brytyjskich kolonii, artystka przenosi melodykę, bogate rytmy i skale arabskiego systemu maqam na grunt eklektycznego jazzu o współczesnym, świeżym feelingu, a bezszwowe połączenie obu wpływów ustawia Yazz Ahmed w jednym szeregu z liderem tej sceny Shabaką Hutchingsem z jednej strony, z drugiej – z twórczością artystów z innych części świata, takich jak np. Amir El’Saffar czy Yussef Kamal. To jednak tylko nieliczni z artystów, do których porównywana jest Yazz Ahmed – nagrywaną przez cztery lata wydaną w maju 2017 znakomitą płytą „La Saboteuse”, którą artystka wyraźnie zaznaczyła swoją obecność na scenie jazzowej zestawiano z muzyką Johna Zorna, Flying Lotusa, Briana Eno czy z Bitches Brew Milesa Davisa. Takie porównania we wczesnej fazie działalności to honor, zwłaszcza że Chris May z allaboutjazz.com dodaje: „Album Ahmed to nie podróbka żadnej z tych płyt – są tam rozległe pasaże, które w najmniejszym stopniu nie brzmią jak żadna z wymienionych (…) To wypowiedź na własnych prawach, w dodatku bardzo znacząca. Muzyka prawdziwie transkulturowa, zakorzeniona w tradycjach bliskowschodnich oraz jazzowych, jednak także stanowczo futurystyczna. (...) Kiedy pojawiła się In a Silent Way, jeden z wrogich krytyków starej daty określił ją jako „opiumową muzykę” (...) ale La Saboteuse to album afirmujący życie, nie zaś je negujący – nie tyle szkodliwie uzależnia ile oferuje warte rewizyty pocieszenie duszy.”

Skomplikowana historia Hailu Mergii, która przedostała się szerzej do świadomości słuchaczy przy okazji premiery albumu „Lala Belu” stała się w środowisku muzycznych poszukiwaczy sensacją ostatnich miesięcy. W latach 60 i 70. Etiopski multiinstrumentalista i kompozytor był w swoim kraju gwiazdą. Jako lider czołowej wówczas w Addis Abebie grupy Walias Band regularnie grał w klubie muzycznym prestiżowego Hotelu Hilton, do którego uczęszczała miejscowa i zagraniczna elita – gdzie zdarzało mu się grać wielogodzinne jamy z artystami tej miary co Alice Coltrane, Duke Ellington czy Manu Dibango. Zaostrzająca się sytuacja polityczna i kryzys gospodarczy zmusiły w końcu Mergię wraz z zespołem do emigracji do USA. Kiedy muzyka Walias Band nie znalazła tam zrozumienia, osiadły ostatecznie w Waszyngtonie Hailu Mergia został kierowcą taksówki. Przez dwie dekady, wożąc pasażerów między lotniskiem Dulles a miastem, w przerwach ćwiczył na wożonym w bagażniku instrumencie i wydawał nagrania na domowy użytek. Wtedy skontaktował się z nim Brian Schimkovitz z Awesome Tapes From Africa, który w 2013 wydał w swoim labelu jedną z archiwalnych taśm zapomnianego muzyka. Wówczas wydobyty z niebytu Hailu Mergia zaczął ponownie koncertować, a „Lala Belu” to pierwsza od kilkudziesięciu lat nowa płyta 72-letniego dziś muzyka.

Muzyka grającego na akordeonie, melodyce i instrumentach klawiszowych Hailu Mergii przenosi wiele oryginalnych jakości Ethio-jazzu z lat 70. - i choć w dużym stopniu wszyta jest w nią swoista nostalgia, to jako że już w swoich czasach de facto wybiegała w przyszłość, dziś brzmi zaskakująco współcześnie. Charakterystyczne połączenie „leniwej”, relaksującej hipnozy klawiszy i akordeonu, niespiesznego pulsu kontrabasu i oszczędnej perkusji przeplata się z fragmentami inspirowanymi tanecznym afrykańskim funkiem oraz – zwłaszcza w sferze żywych, głębokich i płynnych melodii – high – life’m czy tradycyjną muzyką Etiopii. Doświadczony mistrz Hailu Mergia w towarzystwie sprawnego zespołu muzyków wraca na scenę czyli tam, gdzie jest jego miejsce a publiczność Festiwalu Jazz Jantar będzie pierwszą w Polsce, która usłyszy go na żywo.

CO? – Jazz Jantar 2018: Yazz Ahmed / Hailu Mergia
KTO? – Yazz Ahmed, Ralph Wyld, David Mannington, Martin France / Hailu Mergia, Alemseged Kebede-Anissa, Kenneth Courtney Joseph
GDZIE? – Klub Żak, Gdańsk
KIEDY? – 17/11/2018, 20:00